ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ
Μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του ν. 2889/2001 υπόχρεοι σε δήλωση φορολογίας εισοδήματος είναι τα Πε.Σ.Υ. και όχι τα δημόσια νοσοκομεία.
(Α.Υ.Ο. 1056986/10522/Β0012/ΠΟΛ. 1190/5.7.2002)1. Σχετικά με το πιο πάνω θέμα, σας κοινοποιούμε – συνημμένα την αριθ. 332/2002 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους η οποία έγινε δεκτή από τη Διοίκηση. Σύμφωνα με την γνωμοδότηση αυτή, μετά την έναρξη ισχύος του ν. 2889/2001 (ΦΕΚ 37 Α΄/2.3.2001), καταργήθηκε η νομική προσωπικότητα των δημόσιων νοσοκομείων που εντάσσονται στα ιδρυόμενα με το νόμο αυτό, Πε.Σ.Υ.

Κατόπιν των ανωτέρω, τα πιο πάνω δημόσια νοσοκομεία δεν πρέπει μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του ν. 2889/2001 να υποβάλλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος αλλά τα Πε.Σ.Υ. θα δηλώνουν με τη δική τους δήλωση φορολογίας εισοδήματος και τα εισοδήματα των εν λόγω νοσοκομείων, τα οποία πλέον δεν υφίστανται ως ίδια νομικά πρόσωπα.

2. Επειδή κατά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος οικον. έτους 2002 δεν είχε διευκρινισθεί αν μετά την έναρξη ισχύος του πιο πάνω νόμου, τα δημόσια νοσοκομεία είχαν διατηρήσει ή όχι τη νομική τους προσωπικότητα, αυτά – για την αποφυγή επιβολής κυρώσεων σε βάρος τους υπέβαλαν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος του πιο πάνω οικον. έτους.

3. Ενόψει των ανωτέρω και για λόγους χρηστής διοίκησης με την παρούσα γίνεται δεκτό, ότι τα Πε.Σ. Υ. πρέπει να υποβάλουν, χωρίς κυρώσεις, αρχικές ή τροποποιητικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος οικον. έτους 2002 μέχρι και την 30η Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους με τις οποίες θα δηλώσουν εκτός από τα δικά τους εισοδήματα και τα εισοδήματα, φορολογούμενα ή μη των δημόσιων νοσοκομείων που περιήλθαν στη διαχείρισή τους, και από τον προκύπτοντα αναλογούντα φόρο εισοδήματος (από εκμίσθωση ακινήτων), θα αφαιρέσουν το φόρο που ενδεχόμενα κατέβαλαν τα νοσοκομεία αυτά, ούτως ώστε να μην υπαχθεί σε φορολογία δύο φορές το ίδιο εισόδημα.

Με τον τρόπο αυτό θα αντιμετωπισθούν και τα λοιπά ποσά (προκαταβολής, χαρτοσήμου, ΟΓΑ χαρτοσήμου κ.λ.π.) που προκύπτουν από την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος.

Οι δηλώσεις που θα υποβάλλονται μετά την 30η Σεπτεμβρίου 2002 θα θεωρούνται εκπρόθεσμες και θα επιβάλλονται οι κυρώσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις του ν. 2523/1997.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Τμήμα Β΄

Συνεδρίαση της 30.5.2002

Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 332/2002

Αριθμός Ερωτήματος: αριθ. πρωτ. 1013132/11-2-2002 Υπουργείου Οικονομικών – Διεύθυνση Φορολογίας Εισοδήματος (Δ12) – Τμήμα Β΄, διαβιβαστικό του υπ’ αριθ.πρωτ. 1049041/ 10408/Β0012/16-5-2001 εγγράφου της ίδιας υπηρεσίας.

Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται εάν μετά τη δημοσίευση του ν. 2889/ 2001, έχει καταργηθεί η νομική προσωπικότητα των νοσοκομειακών μονάδων (νπδδ) που εντάσσονται στα Πε. Σ.Υ.

Επί του ως άνω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους – Τμήμα Β΄ γνωμοδότησε ομοφώνως ως εξής:

1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της περ. β΄ της παραγ. 2 του άρθρου 2 του άρθρου 107 του ν. 2238/1994, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση φόρου εισοδήματος στον αρμόδιο προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, μέχρι τις 10 Μαρτίου του οικείου οικονομικού έτους για τα εισοδήματα που απέκτησαν μέσα στο αμέσως προηγούμενο έτος, ανεξάρτητα αν τα εισοδήματα αυτά υπόκεινται ή όχι σε φορολογία.

2. Περαιτέρω, με τις διατάξεις της περ. ε΄ της παράγ. του άρθρου 99 του πιο πάνω νόμου ορίζεται, ότι αντικείμενο φόρου σε ημεδαπά νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι, το καθαρό εισόδημα που προκύπτει στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή μόνο από την εκμίσθωση ακινήτων καθώς και από κινητές αξίες. Δεν αποτελούν αντικείμενο φορολογίας τα λοιπά εισοδήματα αυτών των νομικών προσώπων, καθώς και τα κάθε είδους άλλα έσοδά τους που πραγματοποιούνται κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού τους.

3. Εξάλλου σύμφωνα με τις διατάξεις της 2 του άρθρου 1 του ν. 2889/2001 (Α΄ 37), που προβλέπει την ίδρυση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου σε κάθε Υγειονομική Περιφέρεια της χώρας, “2. Σε κάθε Υγειονομική Περιφέρεια της χώρας ιδρύεται νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την επωνυμία “Περιφερειακό Σύστημα Υγείας”, που συμπληρώνεται από το όνομα της οικείας Περιφέρειας, Έδρα έχει την πόλη που εδρεύει η Διοικητική Περιφέρεια και εποπτεύεται και ελέγχεται από τον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας.

Κατ’ εξαίρεση, στην Περιφέρεια Αττικής συνιστώνται τρία (3) Πε.Σ.Υ. και στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Νοτίου Αιγαίου συνιστώνται από δύο (2) Πε.Σ.Υ.”

4. Επίσης στις διατάξεις της παράγ. 4 του άρθρου του ίδιου νόμου ορίζεται “Όλες οι Νοσοκομειακές Μονάδες, καθώς και τα Κέντρα Υγείας με τα Περιφερειακά τους Ιατρεία, που ανήκουν στο ΕΣΥ και βρίσκονται και λειτουργούν στη χωρική αρμοδιότητα κάθε ιδρυόμενου Πε.Σ.Υ., μετατρέπονται αυτοδικαίως, από τη δημοσίευση αυτού του νόμου, σε αποκεντρωμένες και ανεξάρτητες υπηρεσιακές μονάδες του αντίστοιχου Πε.Σ.Υ., με διοικητική και οικοδομική αυτοτέλεια. Οι αποκεντρωμένες μονάδες συνεχίζουν να έχουν τη διοίκηση του προσωπικού τους και οι υπάλληλοι διατηρούν τους κλάδους και τις θέσεις τους. Στο Πε.Σ. περιέρχεται αυτοδικαίως, κατά κυριότητα, χωρίς την τήρηση οποιουδήποτε τύπου, πράξης ή συμβολαίου, το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας των μονάδων αυτών, οι οποίες εξακολουθούν να έχουν την αποκλειστική χρήση και διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων, κατά τα οριζόμενα στις ειδικότερες διατάξεις του παρόντος νόμου”.

Στη παράγ. 5 ότι “Η νόμιμη εκπροσώπηση των ανωτέρω αποκεντρωμένων και αυτοτελών μονάδων των νοσοκομείων, δικαστική και εξώδικη, ανήκει στους Διοικητές τους”, στην παράγ. 7 ότι “Όλες οι αρμοδιότητες των υφισταμένων Διοικητικών Συμβουλίων και Προέδρων των νοσοκομείων περιέρχονται στην αρμοδιότητα του Διοικητικού Συμβουλίου κάθε αρμόδιου σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου αυτού Πε.Σ.Υ…..Το Δ.Σ. του Πε.Σ.Υ., μπορεί με αποφάσεις του, να μεταβιβάζει στο Διοικητή του νοσοκομείου ή στο Συμβούλιο Διοίκησης αυτού μέρος ή το σύνολο των αρμοδιοτήτων του”.

5. Με τις διατάξεις του άρθρου 2 παράγ. 1 του ίδιου νόμου καθορίζονται τα όργανα διοίκησης του Πε.Σ.Υ., στη δε παράγ. 4 του αυτού άρθρου ορίζεται ότι:

“4. Το Δ.Σ. του Πε.Σ.Υ. έχει τις παρακάτω ειδικές αρμοδιότητες, πέραν των γενικών, που περιέρχονται σε αυτό με τη διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 1 του παρόντος νόμου:

α)Συντονίζει, εξειδικεύει και ασκεί την πολιτική παροχής υπηρεσιών υγείας στην Περιφέρεια.

3. β) Εκπονεί το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης για την παροχή υπηρεσιών υγείας στην Περιφέρεια και το υποβάλλει για έγκριση στον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας.

3. γ) Εκπονεί και επικαιροποιεί τον Υγειονομικό Χάρτη της Περιφέρειάς του και εισηγείται τις ενέργειες εφαρμογής του.

3. δ) Εισηγείται στον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας, τη χωροταξική κατανομή των μονάδων υγείας.

3. ε) Καταρτίζει και υποβάλλει για έγκριση στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, τους οργανισμούς των Νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας.

3. στ) Εισηγείται στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας την ίδρυση νέων τμημάτων και μονάδων, τη μείωση ή τη συγχώνευση των τμημάτων των νοσοκομείων, τη μεταφορά τμημάτων του Ε.Σ.Υ. ή την εγκατάσταση ή μετεγκατάσταση Πανεπιστημιακών Κλινικών από νοσοκομείο σε άλλο νοσοκομείο.

3. ζ) Αποφασίζει για την ανέγερση ή την επέκταση ή την αναδιάταξη των διαφόρων μονάδων του και τη μεταφορά του εξοπλισμού τους.

3. η) Εισηγείται στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας το συνολικό ετήσιο προγραμματισμό των προσλήψεως της Κεντρικής Υπηρεσίας και των αποκεντρωμένων μονάδων του.

3. θ) Αποφασίζει, σύμφωνα με τις ισχύουσες κάθε φορά διατάξεις, για τις μετατάξεις, τις αποσπάσεις και τις μεταθέσεις του προσωπικού, πλην του ιατρικού, μεταξύ των μονάδων του.

3. ι) Καταρτίζει τον ενιαίο προϋπολογισμό των μονάδων του.

3. ια) Εγκρίνει και ελέγχει την εκτέλεση των προϋπολογισμών των μονάδων του και συντάσσει τον ενοποιημένο ισολογισμό και απολογισμό στο τέλος της χρήσης.

3. ιβ)Παρακολουθεί την εφαρμογή του Ενιαίου Λογιστικού Σχεδίου στα Νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας.

3. ιγ) Εποπτεύει τις διαδικασίες προμηθειών των αποκεντρωμένων μονάδων του.

3. ιδ) Αποφασίζει για την εισαγωγή μηχανοργάνωσης, τον εκσυγχρονισμό λειτουργικών συστημάτων και την τροφοδοσία βάσεων δεδομένων περιφερειακού ενδιαφέροντος.

3. ιε) Συντάσσει Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων, την οποία υποβάλλει στον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας.

3. ιστ) Παρακολουθεί τη λειτουργία και αξιολογεί το παραγόμενο έργο των μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας, με βάση ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες.

3. ιζ) Εγκρίνει τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα έπειτα από εισήγηση των Επιστημονικών Συμβουλίων των νοσοκομείων, αποφασίζει για την οικονομική ενίσχυση και Διοικητική υποστήριξη αυτών και παρακολουθεί την υλοποίησή τους.

3. ιη) Αποφασίζει για τη σύσταση αυτοτελώς ή από κοινού με άλλα Πε. Σ.Υ. Ανωνύμων Εταιρειών, που το μετοχικό τους κεφάλαιο ανήκει κατά ποσοστό 100% στο Πε.Σ.Υ. ή στα Πε.Σ.Υ., και έχουν σκοπό τη μελέτη, κατασκευή συντήρηση κτιριακών υποδομών και του συναφούς εξοπλισμού, καθώς και την ανάπτυξη άλλων κοινών υποστηρικτικών λειτουργιών, όπως η φροντίδα για την καθαριότητα ή την τροφοδοσία των αποκεντρωμένων μονάδων του, εξαιρουμένων των νοσηλευτικών και ιατρικών υπηρεσιών.

3. ι) αποφασίζει για την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των Νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας.

3. κ) Αποφασίζει για τα θέματα λειτουργικής διασύνδεσης των νοσοκομείων, κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 του άρθρου 5 αυτού του νόμου.

3. 6. Επίσης, στις διατάξεις του άρθρου 4 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι πόροι του Πε.Σ.Υ. ως εξής:

3. “Πόροι

3. 1. Πόροι του Πε.Σ.Υ. είναι:

3. α)Επιχορηγήσεις από τον Τακτικό Κρατικό Προϋπολογισμό.

3. β)Επιχορηγήσεις από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων.

3. γ) Ποσοστό 1% επί του συνολικού προϋπολογισμού των Νοσοκομειακών Μονάδων του Πε.Σ.Υ.

3. δ) Δωρεές, κληροδοτήματα και άλλες παροχές τρίτων.

3. ε) Έσοδα από την εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων.

3. στ) Κάθε άλλο έσοδο που προκύπτει από τη δραστηριότητά του.

3. ζ) Έσοδα από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης ή άλλων Ελληνικών η Διεθνών Οργανισμών ή μη κερδοσκοπικών Οργανισμών ή από άλλες ερευνητικές δραστηριότητες.

3. 2. Τα Πε.Σ.Υ. και οι αποκεντρωμένες μονάδες τους έχουν όλα τα δικονομικά και ουσιαστικά προνόμια τα οποία απολαμβάνει το Δημόσιο.

3. 3. Για τα Πε.Σ.Υ. και τις αποκεντρωμένες μονάδες τους εξακολουθούν να ισχύουν οι φορολογικές απαλλαγές που υφίστανται για τα νοσοκομεία, κατά το χρόνο έναρξης της ισχύος του νόμου αυτού”.

3. Στο άρθρο 5 με το τίτλο “Ίδρυση νοσοκομείων – Διοίκηση” ορίζεται ότι:

3. “1.Τα νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. ιδρύονται με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Οικονομικών, Υγείας και Πρόνοιας, ως αποκεντρωμένες και ανεξάρτητες υπηρεσιακές μονάδες των Πε.Σ.Υ. με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια.

3. Έχουν δικό τους πρωτόκολλο, αρχείο και σφραγίδα, υπόκεινται δε στην εποπτεία του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας.

3. 7. Τέλος, με τις διατάξεις της παραγρ. 10 του άρθρου 13 του πιο πάνω νόμου, ορίζονται τα νοσοκομεία τα οποία διατηρούν το υφιστάμενο νομικό Kαθεστώς τους και δεν υπάγονται στις διατάξεις της § 4 του άρθρου 1 του νόμου αυτού.

3. Συγκεκριμένα λόγω της διατάξεως 109 του Συντάγματος (μη επιτρεπούσης την μεταβoλή του περιεχομένου ή των όρων διαθήκης ή δωρεάς, ως προς τις διατάξεις τους υπέρ του Δημοσίου ή υπέρ κοινωφελούς σκοπού) (βλέπε Εισηγητική Έκθεση ν/σ) ορίστηκε ότι:

3. “Διατηρούν το υφιστάμενο νομικό καθεστώς τους και δεν υπάγονται στις διατάξεις της παραγ. 4 του άρθρου 1 του νόμου αυτού.

3. α) το Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης “ΑΧΕΠΑ”,

3. β) το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών “Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ”,

3. γ) το Νοσοκομείο Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων “ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΥΓΓΡΟΣ”,

3. δ) το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών “ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ”:

3. ε) το Γενικό Νοσοκομείο “ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΒΟΥΛΑΣ”,

3. στ) το Γενικό Νοσοκομείο Παίδων “ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΙ ΑΓΛΑΪΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ”

3. ζ) το Γενικό Νοσοκομείο “ΠΑMMAKAPIΣTOΣ”

3. η) το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής “ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ”,

3. θ) το Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Πατρών “ΚΑΡΑΜΑΝΔΑΝΕΙΟ”,

3. ι)Το Σπηλιωπούλειο Παθολογικό Νοσοκομείο Αθηνών “Η ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ”,

3. ια) Το Ινστιτούτο έρευνας Νοσημάτων Θώρακα, Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (Ι.Ε.Ν.Θ.Υ.Α.Ε),

3. ιβ) Το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών “Η ΕΛΠΙΣ”.

3. ΙΙ. Ενόψει των ανωτέρω δημιουργήθηκε το θέμα εάν, μετά τη δημοσίευση του ν. 2889/2001 έχει καταργηθεί η νομική προσωπικότητα των δημόσιων νοσοκομείων, τα οποία ως γνωστόν, αποτελούν νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (§ 1 άρθρου 8 ν.δ. 2592/1953). Στην περίπτωση αυτή, τα νοσοκομεία δεν πρέπει να υποβάλλουν στο εξής δήλωση φορολογίας εισοδήματος, αλλά τα Πε.Σ.Υ. θα δηλώνουν με τη δική τους δήλωση φορολογίας εισοδήματος και τα εισοδήματα των δημοσίων νοσοκομείων.

3. Αντίθετα, στην περίπτωση που δεν έχει καταργηθεί η νομική προσωπικότητα των νοσοκομείων, αυτά θα συνεχίσουν να υποβάλλουν ιδιαίτερη δήλωση φόρου εισοδήματος.

3. ΙΙΙ. Επειδή τα νπδδ αφενός μεν ιδρύονται και καταργούνται μόνον με πράξεις του νομοθετικού οργάνου ή δια πράξεων εκδιδομένων κατά νομοθετική εξουσιοδότηση, αφετέρου δε χαρακτηριστικά των νομικών προσώπων αυτών στοιχεία είναι α) η περιουσιακή και β) η δημοσιονομική αυτοτέλεια έναντι του εκχωρήσαντος την καθύλην αρμοδιότητα νομικού προσώπου του Κράτους (βλέπε σχετικώς Ε. Σπηλιωτόπουλου, Εγχειρίδιον Διοικητικού Δικαίου, 1982, παράγ. 185, 186,277 278-287), στην προκείμενη δε περίπτωση από τις ως άνω διατάξεις σαφώς προκύπτει ότι καταργήθηκε η νομική προσωπικότητα των νοσοκομείων που υπάγονται στο ΕΣΥ, μετά α) την κατ’ επιταγήν του νόμου μετατροπή των αποτελούντων νπδδ νοσοκομείων, πλην των ρητώς εξαιρεθέντων, σε αυτοτελείς αποκεντρωμένες μονάδες των συνιστωμένων ως νπδδ Πε.Σ.Υ., β) την αφαίρεση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των και την περιέλευσή της στα αντίστοιχα Πε.Σ.Υ., και γ) από την υπαγωγή του προϋπολογισμού των στον ενιαίο προϋπολογισμό καθενός Πε.Σ.Υ. (μη δημοσιονομική αυτοτέλεια). Το αναγνωριζόμενο δε στους διοικητές αυτών του δικαίωμα για νόμιμη, δικαστική και εξώδικη εκπροσώπησή τους, το μεν πρέπει να νοηθεί ότι περιορίζεται σε θέματα της εκ του νόμου αρμοδιότητας τους, εν πάση δε περιπτώσει αναφέρεται σε ειδικά θέματα εκπροσώπησης, γι’ αυτό και δεν αναιρεί την ανωτέρω θέση περί καταργήσεως εκ του νόμου της νομικής προσωπικότητας των νοσοκομείων, αλλά τονίζει απλώς την μορφήν τους ως αυτοτελών αποκεντρωμένων υπηρεσιών των εν λόγω νπδδ (Πε.Σ.Υ.), στα οποία υπάγονται.

3. Κατόπιν των ανωτέρω επί του τεθέντος ερωτήματος αρμόζει καταφατική απάντηση, μη υποχρεούμενων ως εκ τούτου των νοσοκομείων, τα οποία αποτελούσαν ν.π.δ.δ. πριν από την ισχύ του ν. 2889/2001 και μετά από αυτόν εντάσσονται σε Πε.Σ.Υ., να υποβάλλουν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος.