69738/24-09-2021
Μετακίνηση αιρετών των Δήμων εντός και εκτός της χώρας

Αριθμός Εγκυκλίου: 648
ΑΠ: 69738/ 24-9-2021

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Υπουργείο Εσωτερικών
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ Τ.Α. Δ/ΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Τ.Α. ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Τ.Α. Α’ ΒΑΘΜΟΥ

«Μετακίνηση αιρετών των Δήμων εντός και εκτός της χώρας»

Περιεχόμενα
Εισαγωγή
α. Απόφαση Μετακίνησης Αιρετών Δήμου
β. Απόφαση Καθορισμού Ανώτατου Ορίου Μετακίνησης Αιρετών Δήμων
γ. Απόφαση Υπέρβασης του Ανώτατου Ορίου Μετακίνησης Αιρετών Δήμων
δ. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για χώρες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης
ε. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εξωτερικό για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης
Παράρτημα – Νομοθεσία
ν. 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (Α’ 114)
ν. 3469/2006 «Εθνικό Τυπογραφείο, Εφημερίς της Κυβερνήσεως και λοιπές διατάξεις» (Α’ 131)
ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης.» (Α’ 87) 9
ν. 3861/2010 «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο
“Πρόγραμμα Διαύγεια” και άλλες διατάξεις» (Α’ 112)

Εισαγωγή

Οι δήμοι, ως κατά τόπο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ασκούν αρμοδιότητες που άπτονται των τοπικών υποθέσεων, καθώς και κρατικές αρμοδιότητες που τους έχουν απονεμηθεί από τον κοινό νομοθέτη, εντός των ορίων της εδαφικής τους περιφέρειας. Η αποτελεσματική άσκηση των εν λόγω αρμοδιοτήτων απαιτεί, συχνά, τη μετακίνηση των αιρετών εκπροσώπων των δήμων.

Με την παρούσα εγκύκλιο, διευκρινίζεται η διαδικασία που απαιτείται για τη μετακίνηση των αιρετών των δήμων, για την εκτέλεση υπηρεσίας, χωρίς να υπεισέρχεται σε θέματα οικονομικής διαχείρισης.

Στην έννοια της «εκτέλεσης υπηρεσίας» περιλαμβάνεται η μετακίνηση για συμμετοχή σε ημερίδες, συνέδρια ή σεμινάρια1, υπό την προϋπόθεση ότι το αντικείμενό τους εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων του δήμου και του μετακινούμενου αιρετού.2 Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή αναφορικά με την, κατά περίπτωση, έγκριση σχετικών αιτημάτων.

Επισημαίνεται ότι η δυνατότητα μετακίνησης αιρετών που ρητά προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία αφορά σε δημάρχους, αντιδημάρχους και δημοτικούς συμβούλους3. Ως εκ τούτου, δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής του συνόλου της νομοθεσίας και των οδηγιών που περιλαμβάνονται στην παρούσα για αιρετούς συμβούλους κοινοτήτων ή προέδρους κοινοτήτων.

Για τη μετακίνηση των αιρετών δήμων εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων:
• 140, παρ. 1 και 2 του ν. 3463/2006 «Κύρωση Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (Α’ 114),
• 72, παρ. 1, περίπτ. ια’ και 75, παρ. 12 του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α’ 87),
• 2, 3 και 4 του ν. 3861/2010 «Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο “Πρόγραμμα Διαύγεια” και άλλες διατάξεις.» (Α’ 112),
• 18, παρ. 15 του ν. 4071/2012 «Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ.» (Α’ 85),
• 1, 2, 3 και 4 του άρθρου 2 της υποπαραγράφου Δ9 του ν. 4336/2015 «Συνταξιοδοτικές διατάξεις – Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης.» (Α’ 94)4
• 5, παρ. 2, περίπτ. θ’ του ν. 3469/2006 «Εθνικό Τυπογραφείο, Εφημερίς της Κυβερνήσεως και λοιπές διατάξεις» (Α’ 131), οι οποίες παρατίθενται στο παράρτημα της παρούσας εγκυκλίου.

α. Απόφαση Μετακίνησης Αιρετών Δήμου

Οι αποφάσεις μετακίνησης πρέπει κατ’ αρχάς να είναι γραπτές, να εκδίδονται πριν από την ημερομηνία αναχώρησης του αιρετού για κάθε μετακίνηση, χωρίς να αναφέρονται σε αυτές μετακινήσεις που δεν σχετίζονται μεταξύ τους και να περιλαμβάνουν απαραίτητα τα εξής στοιχεία:
α. ονοματεπώνυμο και ιδιότητα του μετακινούμενου,
β. ημερομηνία αναχώρησης και επιστροφής,
γ. ημερομηνία έναρξης και λήξης των εργασιών,
δ. αριθμό των ημερών και των διανυκτερεύσεων,
ε. πλήρη και σαφή αιτιολογία της μετακίνησης,
στ. τον τόπο και το μέσο της μετακίνησης,
ζ. το ποσό της δαπάνης και την αντίστοιχη απόφαση ανάληψη υποχρέωσης για τη συγκεκριμένη μετακίνηση,
η. κάθε άλλο στοιχείο που απαιτείται και ορίζεται ρητά από τις διατάξεις του ν. 4336/2015.
Η απόφαση μετακίνησης (νομική δέσμευση) εκδίδεται από την Οικονομική Επιτροπή του δήμου5, και αναρτάται στο πρόγραμμα «Διαύγεια»6. Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή για την αμελλητί ανάρτηση της προαναφερόμενης απόφασης στο πρόγραμμα Διαύγεια, δεδομένου ότι η ανάρτηση αποτελεί προϋπόθεση της έναρξης ισχύος της.

β. Απόφαση Καθορισμού Ανώτατου Ορίου Μετακίνησης Αιρετών Δήμων

Το ανώτατο χρονικό όριο μετακίνησης αιρετών δήμων για εκτέλεση υπηρεσίας, εκτός έδρας7, ορίζεται με απόφαση του χωρικά αρμόδιου Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης και δεν μπορεί να υπερβαίνει τις εξήντα (60) ημέρες ανά έτος και κατηγορία δικαιούχων. Στο βαθμό που εκδίδεται ανά κατηγορία δικαιούχων (δήμαρχος, αντιδήμαρχος, δημοτικός σύμβουλος), έχει κανονιστικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.8
Στο ανώτατο αυτό χρονικό όριο αυτό περιλαμβάνονται όλες οι ημέρες για μετακίνηση στο εσωτερικό και το εξωτερικό, για εκτέλεση υπηρεσίας αλλά και για συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες κ.λπ. Επιπρόσθετα, λαμβάνονται υπόψη όλες οι εκτός έδρας ημέρες μετακίνησης, ανεξαρτήτως της διανυκτέρευσης ή μη του αιρετού εκτός της έδρας του, εφόσον αφορούν σε μετακίνηση, εκτός έδρας, άνω των 50 χιλιομέτρων, η οποία, ακόμα και στην περίπτωση της αυθημερόν επιστροφής, υπολογίζεται ως πλήρης ημέρα και συνυπολογίζεται στο συνολικό αριθμό.9
Για τον υπολογισμό των χιλιομετρικών αποστάσεων, εφαρμόζεται η απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών αριθ. ΔΟΥ/ο/1860/ 31.4.2017 (Β’ 1638). Το παραγόμενο «έντυπο/ ψηφιακό έγγραφο υπολογισμού χιλιομετρικής απόστασης», που προκύπτει από το Διαδραστικό Εργαλείο Υπολογισμού Χιλιομετρικών Αποστάσεων, που θεσμοθετήθηκε με την προαναφερόμενη Υ.Α., κατισχύει έναντι οποιασδήποτε άλλης σχετικής βεβαίωσης χιλιομετρικών αποστάσεων που εκδίδεται από διάφορους άλλους σχετικούς φορείς.10

γ. Απόφαση Υπέρβασης του Ανώτατου Ορίου Μετακίνησης Αιρετών Δήμων

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, παρέχεται η δυνατότητα υπέρβασης του ορίου που θεσμοθετείται με την προαναφερόμενη απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Ειδικότερα, προβλέπεται η δυνατότητα υπέρβασης:
α) μέχρι τριάντα (30) ημέρες επιπρόσθετα ετησίως συνολικά, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων, όπως είναι οι θεομηνίες, οι πυρκαγιές, οι επιδημίες ή η κήρυξη συγκεκριμένης περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης,
β) μέχρι είκοσι (20) ημέρες επιπρόσθετα ετησίως συνολικά, για έκτακτες υπηρεσιακές ανάγκες. Με την απόφαση, προσδιορίζονται οι κατηγορίες δικαιούχων και τα συγκεκριμένα υπηρεσιακά καθήκοντα που αφορά η υπέρβαση, καθώς και ο αριθμός ημερών αυτής μέχρι του ανωτέρω αριθμού ημερών.
Οι προαναφερόμενες αποφάσεις εκδίδονται μετά την εξάντληση του ανώτατου ορίου που προσδιορίζονται με την απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με δυνατότητα αναδρομικής ισχύος δύο (2) μηνών.
Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή, ώστε τυχόν σχετικά αιτήματα να υποβάλλονται, έγκαιρα στο Υπουργείο Εσωτερικών, δεδομένου ότι η προθεσμία των δύο μηνών από την πραγματοποίηση της μετακίνησης έχει αποκλειστικό χαρακτήρα για την έκδοση της απόφασης και μετά την πάροδό της δεν είναι δυνατή η αναγνώριση της δαπάνης για τέτοιου είδους μετακινήσεις.
Περαιτέρω, παρέχεται η δυνατότητα, με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, να καθορίζονται οι μέρες μετακίνησης εκτός έδρας μέχρι εξήντα (60) ημέρες ετησίως συνολικά, επιπροσθέτως των καθοριζομένων με την απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης που αναφέρθηκε στην ενότητα «β», για τις μετακινήσεις εκτός έδρας των δημάρχων, και των αιρετών που συμμετέχουν στα πάσης φύσεως συλλογικά όργανα των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος.11

δ. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για χώρες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η εκτός έδρας μετακίνηση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για χώρες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης12, πραγματοποιείται, όπως αναφέρθηκε στην ενότητα «α» μετά από απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του δήμου13. Με την απόφασή της, η Οικονομική Επιτροπή αποφαίνεται για το εάν η μετακίνηση του αιρετού γίνεται για εκτέλεση υπηρεσίας και αν η υπηρεσία εμπίπτει στις αρμοδιότητες του δήμου.

ε. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εξωτερικό για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης

Για τις εκτός έδρας μετακινήσεις αιρετών στο εξωτερικό για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτείται, επιπλέον της απόφασης που εκδίδεται από την οικονομική επιτροπή, σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφηκε στις ενότητες «α» και «δ», έγκριση μετακίνησης από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.14
Η έγκριση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, απαιτείται και για τη μετακίνηση αιρετών σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο των διεθνών συνεργασιών και της συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα, δεδομένου ότι δεν αρκεί (για την μετακίνηση) η απαιτούμενη σύμφωνη γνώμη που παρέχεται, δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 219 παρ. 3 του ν. 3463/2006, από την τριμελή Επιτροπή του άρθρου 4 παρ. 2 του ν. 3345/2005 που λειτουργεί στο Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία αφορά «στην κρίση της συμβατότητας της δράσης που αναπτύσσουν οι ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, με τις εθνικές πολιτικές, την εθνική και κοινοτική νομοθεσία και σε σχέση με το εύρος των αρμοδιοτήτων τους».15
Η εγκριτική απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης δεν αναρτάται στο πρόγραμμα «Διαύγεια», δεδομένου ότι δεν προβλέπεται δημοσίευσή της στις κείμενες διατάξεις. Συνεπώς, ισχύει από την έκδοσή της, ήτοι την ημερομηνία υπογραφής της.

στ. Μετακίνηση εκτός έδρας αιρετών σε κατεπείγουσες περιπτώσεις

Σε κατεπείγουσες περιπτώσεις, επιτρέπεται να μετακινηθεί εκτός έδρας ο δήμαρχος, ο αντιδήμαρχος ή ο δημοτικός σύμβουλος, χωρίς προηγούμενη απόφαση της οικονομικής επιτροπής για το εάν η μετακίνηση του αιρετού γίνεται για εκτέλεση υπηρεσίας (νομική δέσμευση).
Στις περιπτώσεις αυτές, η οικονομική επιτροπή, στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση της, οφείλει να εκδώσει απόφαση με την οποία αιτιολογείται η επείγουσα μετακίνηση.16
Λόγους επείγουσας μετακίνησης συνιστούν «έκτακτα γεγονότα που εκφεύγουν της συνήθους ροής των πραγμάτων και της αναμενόμενης εξέλιξης της προγραμματισμένης δραστηριότητας των Ο.Τ.Α.».17 Συνεπώς, δεν συνιστά επαρκή αιτιολογία η, συνήθως επικληθείσα, γενικόλογη αναφορά περί μετακίνησης αιρετού για συνάντηση με υπηρεσιακούς παράγοντες για θέματα που αφορούν στο δήμο.

ζ. Έλεγχος νομιμότητας

Οι αποφάσεις της οικονομικής επιτροπής, οι οποίες εκδίδονται κατά τη διαδικασία μετακίνησης των αιρετών των δήμων εκτός έδρας για υπηρεσιακούς λόγους, υπόκεινται στον έλεγχο νομιμότητας των άρθρων 226 και 227 του ν. 3852/2010.

Για περαιτέρω διευκρινίσεις ή πληροφορίες αναφορικά με τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα εγκύκλιο, μπορείτε να απευθύνεστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση d.olo@ypes.gr·

Την παρούσα εγκύκλιο μπορείτε να την αναζητήσετε και στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Εσωτερικών, στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.ypes.gr

Ο Γενικός Γραμματέας Εσωτερικών και Οργάνωσης
Μιχάλης I. Σταυριανουδάκης

1Άρθρο 2, παρ. 1 του ν. 4336/2015.
2Ε.Σ. 177/2008, 179/2014 & 151/2018
3Άρθρα 140, παρ. 1 του ν. 3463/ 2006 και 72, παρ. 1, περίπτ. ια΄ του ν. 3852/ 2010.
4Όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύτηκαν διοικητικά με την εγκύκλιο υπ’ αριθμ. οικ. 2/74450/ΔΕΠ/24.11.2015 (Α.Δ.Α.: ΩΨΘΩΗ- ΓΑ2) του Υπουργείου Οικονομικών.
5Άρθρο 72 παρ 1 περ. ια’ του ν. 3852/2010.
6Άρθρα 75, παρ. 12, 97, παρ. 6 και 2, παρ. 4, περίπτ. 22 των ν. 3852/2010, 3463/2006 και 3861/2010, αντίστοιχα.
7Όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 περίπτ. 9 του άρθρου 2 της υποπαραγράφου Δ9 του ν. 4336/2015.
8Άρθρο 5, παρ. 2θ του ν. 3469/ 2006.
9Εγκύκλιος υπ’ αριθμ. οικ. 2/74450/ΔΕΠ/ 24.11.2015 (Α.Δ.Α.: ΩΨΘΩΗ-ΓΑ2) του Υπουργείου Οικονομικών.
10Εγκύκλιος 10 Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών υπ’ αριθ. πρωτ. ΔΝΣγ/οικ.41648/7-6-2017, Α.Δ.Α.: 7ΚΚ1465ΧΘΞ -ΨΤΡ.
11Άρθρο 3, παρ. 10 του ν. 4336/2015, όπως προστέθηκε με το άρθρο 12 του ν. 4674/2020.
12Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στις 31-1-2020, είναι αλφαβητικά οι ακόλουθες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχία και Φιλανδία.
13Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 140, παρ. 1 του ν. 3463/2006, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 72, παρ. 1, περίπτ. ια’ του ν. 3852/2010 και 5 παρ. 18 του ν. 4623/2019.
14Άρθρο 18 παρ. 15 του ν. 4071/2012, υπ’ αριθ. πρωτ. 30802/20-5-2020 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας.
15Εγκύκλιος Υπουργείου Εσωτερικών αριθ. 44/ 2011, υπ’ αριθ. πρωτ. 36847/10-8-2011, Α.Δ.Α.: 4ΑΜ7Ν-ΘΤ9.
16Ε.Σ. 292/2016.
17Ε.Σ. 179/2014.