«Αντιμετώπιση της θερμικής καταπονήσεως των εργαζόμενων κατά το θέρος».«Αντιμετώπιση της θερμικής καταπονήσεως των εργαζόμενων κατά το θέρος».
‘Υπ. Εργασίας Εγκ. 130427/26.6.90

Με την παραπάνω Εγκύκλιο πού έχει εκδώσει το Υπουργείο Εργασίας το έτος 1990 και ισχύει και σήμερα, παρέχονται οδηγίες προς τούς Τεχνικούς Επιθεωρητές Εργασίας, σχετικές με την μείωση της θερμικής καταπονήσεως των εργαζομένων. Λόγω της επικαιρότητος της εποχής αναφερόμαστε στο μεγαλύτερο μέρος της Εγκυκλίου αυτής.

Tην περίοδο του θέρους έχουμε ιδιαίτερη καταπόνηση των εργαζομένων, πού οφείλεται στη συνέργια μετεωρολογικών δεδομένων του εξωτερικού περιβάλλοντος και παραμέτρων μικροκλίματος του εσωτερικού εργασιακού χώρου.
Η δραστηριότητα των Τεχνικών ‘Επιθεωρητών ‘Εργασίας τήν περίοδο αύτή θα πρέπει να επικεντρωθεί σε προληπτικούς ελέγχους εφαρμογής μέτρων πού κατατείνουν στην μείωση της θερμικής καταπονήσεως των εργαζομένων. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στους πλέον επιβαρημένους από την θερμική άποψη παραγωγικούς κλάδους π.χ. χυτήρια, υαλουργίες, κεραμοποιίες, ναυπηγικές εργασίες, υπαίθριες εργασίες κλπ.

Για να καταστεί δυνατή η ολοκληρωμένη αλλά και ομοιόμορφη δράση των Τεχνικών και Υγειονομικών Επιθεωρητών Εργασίας κατά την περίοδο του θέρους, σας υπενθυμίσουμε ορισμένα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα τα όποία εξειδικεύουν την εργατική νομοθεσία και ιδίως τα άρθρα 21-26 του Ν. 1568/85 και πού θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη κατά την σύνταξη των υποδείξεων προς τούς υπόχρεους εργοδότες, καθώς και κατά την λήψη των διοικητικών μέτρων, όπου χρειάζεται:

Α. Τεχνικά μέτρα

1. Παρεμβάσεις στα δομικά στοιχεία των κτιρίων
– Θερμομόνωση στέγης ή πλάκας.
– Βάψιμο με λευκό ή άλλο ανακλαστικό χρώμα ή
– Βρέξιμο της πλάκας ή στέγης.
– Κατασκευή σκιάστρων στις δυτικές ή νότιες πλευρές των κτιρίων.
– Τοποθέτηση στις δυτικές ή νότιες πλευρές αδιαφανών ή ανακλαστικών τζαμιών.
– Εγκατάσταση αεροκουρτίνας ψυχρού αέρα στα μεγάλα ανοίγματα πού λόγω αναγκών παραγωγικής διαδικασίας παραμένουν ανοικτά για σημαντικά χρονικά διαστήματα.

2. Παρεμβάσεις σε τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας

– Μόνωση των θερμών επιφανειών, πού βρίσκονται μέσα στους χώρους εργασίας (σωλήνες ζεστού νερού ή λέβητες κ. λ. π.).
– Αποκλεισμός με θερμομονωτικά χωρίσματα των πηγών θερμότητας και απαγωγή της θερμότητας προς τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο.
3. Παρεμβάσεις στο μικροκλίμα εργασιακού χώρου
– Απαγωγή των ρύπων και του θερμού αέρα στο πλησιέστερο δυνατό σημείο προς την πηγή δημιουργίας τους.
-Επαρκής γενικός αερισμός με εγκατάσταση ανεμιστήρων στα ψηλά σημεία των αιθουσών και αερισμό ζωνών εργασίας με φυγοκεντρικούς ανεμιστήρες.

– Επαρκής ανανέωση του αέρα των χώρων εργασίας, όπου απαιτείται από τις συνθήκες της παραγωγής, με προσαγωγή νωπού αέρα (μη κλιματισμένου) και σύγχρονη απαγωγή του αέρα του χώρου εργασίας.
– Επιθυμητή είναι ή ύπαρξη κλιματισμού όταν αυτό είναι δυνατόν.

Β. Οργανωτικά μέτρα
1. Δημιουργία διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας, για τη μείωση της θερμικής καταπονήσεως των εργαζομένων σε περίοδο καύσωνα.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου ή μείωση προσωπικού λόγω των διαλειμμάτων επιφέρει διακοπή της παραγωγικής διαδικασίας ή ακόμη δημιουργεί κίνδυνο όσον άφορα την ασφαλή λειτουργία των εγκαταστάσεων, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων από την θερμική καταπόνηση (τεχνικά μέτρα). Υπενθυμίζεται ότι αρμόδιος φορέας για την εξαγγελία επικρατήσεως συνθηκών καύσωνα είναι ή Ε. Μ. Υ.
(Στην Εγκύκλιο Επισυνάπτονται πίνακες αποδεκτών συvδυασμών θερμοκρασιών για διαφόρου βαρύτητας εργασίες).

2. Διαμόρφωση των κυλικείων ή άλλων κατάλληλων χώρων για τον χρόνο αναπαύσεως.
Οι χώροι αυτοί θα επιλεγούν μετά από συνεργασία του εργοδότου και του Τεχνικού Ασφαλείας, Γιατρού Εργασίας και μελών Ε.Υ.Α.Ε. και όπου δεν υπάρχουν, των εκπροσώπων των εργαζομένων. Οι χώροι αυτοί ανάλογα με τις αντικειμενικές ανάγκες και δυνατότητες εξοπλίζονται με σύστημα κλιματισμού.

3. Παροχή πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10ο-15ο C

4.Προγραμματισμός εργασιών
– Εργασίες πού συνεπάγονται υψηλή θερμική καταπόνηση εργαζoμένων πρέπει να προγραμματίζονται σε ώρες εκτός θερμοκρασιακών αιχμών.
– Ενίσχυση των βαρδιών ώστε να υλοποιούνται τα κανονικά διαλείμματα καθώς και εκείνα πού απορρέουν από τους ΠΙΝΑΚΕΣ της παραγρ.1. – Προσπάθεια μετακυλίσεως του ωραρίου.
5. Σύνταξη σχεδίου αντιμετωπίσεως της θερμικής καταπονήσεως των εργαζομένων (βλ. και των ΠΙΝΑΚΑ επιτρεπομένων οριακών τιμών εκθέσεως σε θερμότητα).
Το σχέδιο συντάσσεται μετά από συνεργασία του εργοδότη με τον Τεχνικό Ασφαλείας, Γιατρό Εργασίας, μέλη Ε.Υ.Α.Ε. και, όπου δεν υπάρχουν, με τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
Το σχέδιο αυτό εξειδικεύει τα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα πού παίρνει ή επιχείρηση με στόχο την μείωση της θερμικής καταπονήσεως των εργαζομένων. Επισημαίνεται ότι κατά την σύνταξή του πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την ομάδα εργαζομένων με υψηλό κίνδυνο.
Η ένταξη των εργαζομένων στις κατηγορίες του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ 2 γίνεται από τον Γιατρό Εργασίας και, όπου δεν υπάρχει, με ιατρική βεβαίωση πού προσκομίζει ο ίδιος ο εργαζόμενος.

Η μέριμνα για τις κατηγορίες αυτές περιλαμβάνει και την αποχή από την εργασία κατά το διάστημα πού επικρατούν συνθήκες καύσωνα.
Το σχέδιο τίθεται υπ’ όψη του Τεχνικού Επιθεωρητή Εργασίας κατά τον έλεγχο.

Γ. Υπαίθριες εργασίες
Για τις υπαίθριες εργασίες πρέπει να λαμβάνονται τα έξης μέτρα:
– Χορήγηση – χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφαλής.
– Χορήγηση ποσίμου δροσερού νερού (10ο –15ο C ).
– Διαμόρφωση – επιλογή σκιερού μέρους για τα διαλείμματα.
– Κατασκευή στεγάστρων, όπου είναι δυνατόν, για εκτέλεση εργασιών.
– Προγραμματισμός των εργασιών ώστε οι κοπιαστικότερες να γίνονται στις ώρες πού ή θερμοκρασία είναι χαμηλότερη.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Επιτρεπόμενες οριακές τιμές εκθέσεως σε θερμότητα. (Οι τιμές δίνονται σε W B G T ). Στην Εγκύκλιο επισυνάπτεται και παράρτημα σχετικό με τον υπολογισμό των τιμών του δείκτη W. B. G. T.

Κατηγορία Εργασίας

Εργασία – Ανάπαυση ‘Ελαφριά Μέτρια Βαριά

Συνεχής εργασία 30.0 26.7 25.0
75% εργασία – 25% ανάπαυση ανά ώρα 30,6 28.0 25.9
50% εργασία – 50% ανάπαυση ανά ώρα 31.4 29.4 27.9
25% εργασία – 75% ανάπαυση ανά ώρα 32.2 31.1 30.0

Οι οριακές τιμές του ΠΙΝΑΚΑ 1 αναφέρονται σε συνθήκες θερμικής καταπονήσεως, στις οποίες πιστεύεται ότι σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι μπορούν να εκτίθενται επανειλημμένα χωρίς βλαπτικές επιπτώσεις στην υγεία τους.

Οι τιμές αυτές βασίζονται στην παραδοχή ότι σχεδόν όλοι οι εγκλιματισμένοι, με πλήρη ένδυση εργαζόμενοι, πού εφοδιάζονται επαρκώς με νερό και αλάτι μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά κάτω από τις δεδομένες εργασιακές συνθήκες, χωρίς ή εσωτερική θερμοκρασία του σώματος τους να υπερβεί τους 38ο C.

Ο προσδιορισμός του δείκτη W.B.G.T. απαιτεί τη χρήση σφαιρικού θερμομέτρου (αποτελούμενου από μία κοίλη χάλκινη σφαίρα, διαμέτρου 15 cm, βαμμένη στην εξωτερική της πλευρά με μαύρο ματ χρώμα), φυσικού (στατικού) υγρού θερμομέτρου και ξηρού θερμομέτρου, κατάλληλα προστατευομένου από την ηλιακή και την θερμική ακτινοβολία στους χώρους εργασίας. Τα θερμόμετρα θα αναρτώνται σε κατάλληλο ορθοστάτη ώστε να μην περιορίζεται ή ελεύθερη ροή του αέρα γύρω από τα δοχεία τους και θα τοποθετούνται έτσι ώστε οι ενδείξεις τους να είναι αντιπροσωπευτικές των συνθηκών υπό τις όποίες οι εκτιθέμενοι εργαζόμενοι απασχολούνται.

Για την λήψη των ενδείξεων των θερμομέτρων διαβρέχουμε την θρυαλλίδα πού περιβάλλει το δοχείο φυσικού υγρού θερμομέτρου με αποσταγμένο νερό μισή ώρα πριν από την λήψη κάθε ένδειξης.

Καθ’ όλη την διάρκεια αναμονής μέχρις ότου ληφθεί ή ένδειξη τού θερμομέτρου, ή θρυαλλίδα θα διατηρείται υγρή με χρήση καταλλήλου εφυγραντικού μέσου (υδροβολέα κλπ.). Το σφαιρικό θερμόμετρο εξάλλου θα παραμείνει εκτεθειμένο στην επίδραση θερμικής ακτινοβολίας τουλάχιστον επί 25 λεπτά προτού ληφθεί ή ένδειξη της θερμοκρασίας του.

Επιτρέπεται ή χρήση οποιουδήποτε άλλου αισθητήρα θερμοκρασίας, ο οποίος παρέχει ταυτόσημες ενδείξεις με ένα υδραργυρικό θερμόμετρο κάτω από τις ίδιες συνθήκες.

‘Επισήμανση

Οι επιτρεπόμενες οριακές τιμές εκθέσεως σε θερμότητα ισχύουν εφ’ όσον οι εργαζόμενοι φέρουν ελαφρά θερινή ενδυμασία.

Στην περίπτωση πού απαιτείται ειδική στολή για την εκτέλεση μιας εξειδικευμένης εργασίας και αυτή ή στολή είναι βαρύτερη η παρεμποδίζει την εξάτμιση του ίδρώτα ή έχει μεγαλύτερες μονωτικές ιδιότητες σε σχέση με τα καθημερινά ρούχα, το επιτρεπόμενο όριο εκθέσεως σε θερμότητα ανάλογα με το είδος της επιτελούμενης εργασίας, θα είναι χαμηλότερο από τις τιμές τού ΠΙΝΑΚΑ 1, διότι ή αντοχή τού εργαζομένου σε θερμότητα είναι πλέον μειωμένη λόγω της επιβαρύνσεως της αμφιέσεως.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

Ομάδες εργαζομένων με υψηλό κίνδυνο
Καρδιοπαθείς
1. Ασθενείς με στεφανιαία νόσο ή χειρουργημένη στεφανιαία νόσο (ΒΥPASS).
2. Ασθενείς με βαλβιδοπάθειες ή χειρουργημένη βαλβιδοπάθεια.
3. Ασθενείς με μυοκαρδιοπάθειες.
Πνευμονοπαθής
1. Κάθε αναπνευστική ανεπάρκεια έστω και ελαφρά.
2. Ασθενείς με πνευματικό εμφύσημα.
3.Ασθματικοί ασθενείς.

Γενικά Νοσήματα
1. Σακχαρώδης διαβήτης.
2. Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
3. Διαταραχές ηπατικής λειτουργίας.
4. Υπέρ / υπό – λειτουργία θυρεοειδούς.
5. Διαταραχές αρτηριακής πιέσεως.
6. Αναιμία (συγγενείς αιμοσφαιρινοπάθειες).
7. Ψυχικά νοσήματα – νοσήματα του Κ. Ν. Σ.
8. Μεγάλης εκτάσεως δερματοπάθειες.
9. Παχυσαρκία (30% περισσότερο του προβλεπομένου ιδανικού βάρους).

Λήψη φαρμάκων
1. Διουρητικά.
2. Ανασταλτές εισόδου ιόντων Ca.**.
3. Αντιχολινεργικά.
4. Ψυχοφάρμακα – Αντιεπιληπτικά.
5. Ινσουλίνη / αντιδιαβητικά δισκία.
6. Ορμόνες.

Εγκυμοσύνη
Γυναίκες σε περίοδο κυήσεως.